Dlaczego chat day pozwala uspokoić mózg?
Zdania mogą być podzielone, dlatego oprzemy się na tym, do czego w tej sprawie doszli badacze. Dobre wieści są takie, że naukowcy są… jak najbardziej na tak. Ich zdaniem cheat day może pozwolić spalić więcej tłuszczu, nasycić „hormon głodu”, przyspieszyć metabolizm i dać dodatkową motywację do cięższego metabolizmu [1].
No dobrze, ale jak to możliwe, że jeden dzień bez ograniczeń ma wpłynąć na lepsze wyniki diety odchudzającej? Na początek ważna uwaga: cheat day będzie dotyczył osób, które na co dzień mocno i dosyć rygorystycznie ograniczają liczbę spożytych kalorii, na przykład do 1700, 1500, czy 1200 kcal. Jeżeli nie masz ustalonej diety i odżywiasz się bez wytycznych, cheat day może zadziałać na twoją niekorzyść.
Jak twierdzą badacze, dzień bez ograniczeń żywieniowych może mieć wpływ na leptynę, zwaną hormonem głodu. Jej poziom jest bezpośrednio skorelowany z poziomem tkanki tłuszczowej. Wydzielaniu nadmiernej ilości leptyny sprzyja przejadanie się i otyłość. Z kolei u osób szczupłych wydzielanie tego hormonu jest ograniczone. Im większy spadek leptyny, tym mniejsza masa ciała. Jednocześnie mózg może otrzymać sygnał, że należy uzupełnić poziom energii - to znaczy coś przekąsić [2]. Cheat day ma szansę podwyższyć poziom leptyny, niejako „uspokajając“ mózg, że nie musi się martwić. To sprawia, że dni z deficytem kalorycznym mogą stać się łatwiejsze dla naszej psychiki.
Sprawdź też: „10 najlepszych ćwiczeń na podkręcenie metabolizmu”.
Dieta przerywana dla osób aktywnych fizycznie
W jednym z badań potwierdzono, że sportowcy, którzy pozwalają sobie na tak zwany cheat day, łatwiej osiągają zamierzone cele [3]. Dla wielu z nich kontrola wagi i redukcja masy tłuszczowej to codzienność, dlatego tak ważna dla ich psychiki jest odskocznia i skierowanie się w stronę czystej przyjemności, jaką jest jedzenie. Warto dodać, że nie tylko niezdrowe, ale o tym za chwilę.
Inne badanie przeprowadzone na 50 mężczyznach z nadwagą dowiodło, że osoby na diecie przerywanej zrzuciły większą liczbę kilogramów od tych, którzy cały tydzień trzymały ścisłą dietę [4].
Jak łatwo zauważyć, cheat day pozytywnie wpływa na nasze podejście do zdrowego odżywiania i kontrolowania liczby spożytych kalorii na co dzień. W kolejnym badaniu osoby stosujące dietę z uwzględnieniem przerwy wykazali o wiele większą samokontrolę i motywację niż ci, którzy nie mieli takiej opcji [5].
Czy cheat day przyspiesza metabolizm?
Warto pamiętać, że organizm każdej osoby będzie reagował inaczej. U niektórych badanych dieta przerywana przyspieszyła metabolizm od trzech do dziesięciu procent [6], u innych - nawet do trzydziestu procent [7]. Aby jednak ta opcja zadziałała, warto zastosować się do kilku zasad.
Jak zaplanować cheat day?
Dieta przerywana wbrew pozorom nie ma w sobie wiele ze spontaniczności. Wystarczy jednak poukładać swój tygodniowy plan, by móc sobie pozwolić na co nieco!
- Cheat day powinien odbywać się w tym samym dniu (na przykład w sobotę), w określonych godzinach.
- Staraj się zjadać zwyczajne porcje smakołyków, a nie przejadać się aż do uczucia bardzo pełnego, ciężkiego żołądka.
- Pomiędzy posiłkami zachowuj przerwy, minimum 3-4 godziny.
- Nie zapominaj tego dnia o piciu wody. Nie zastępuj jej słodzonymi napojami!
Co możesz wybrać w swój cheat day? Wiele osób stawia na żywność przetworzoną: słodycze, napoje słodzone, dania typu fast food, ale też alkohol. Dobrze, jeżeli wybierzesz jedną z opcji, a nie będziesz mieszać wszystko na raz. Z drugiej strony, staraj się cieszyć ulubionymi smakami, a nie martwić się o każdy kęs. Właśnie na tym to polega.
Dietetycy mają w sprawie cheat day podzielone zdania. Jedni uważają to za dobry pomysł, ale pojawiają się również głosy, że konieczność „pozwalania“ sobie na ulubione przekąski tylko w określony dzień dowodzi tego, że zwyczajowa dieta nie jest przyjazna i dobrze skomponowana [8]. Jak jest w rzeczywistości?
Warto mieć na uwadze, że cheat day w pełnym rozumieniu tego wyrażenia będzie dotyczył osób, które stosują ostrą i rygorystyczną dietę, a nie tych, które odżywiają się zdrowo i dbają o zbilansowane posiłki. Ta druga grupa może dopuszczać od czasu do czasu zjedzenie czegoś „poza programem“, wliczając to w swój dzienny deficyt kaloryczny i spożywając inne, zdrowsze i lepiej zbilansowane posiłki w ciągu dnia.
Jedzenie to coś więcej niż kalorie. To energia, witaminy, minerały, sposób na utrzymywanie zdrowia, ale też wielka frajda i odkrywanie nowych smaków. Dieta pełna wyrzeczeń nie jest codziennością, ale drogą do osiągnięcia celu. Za to zdrowa dieta powinna kojarzyć się z przyjemnością jedzenia, bo przecież zdrowe składniki łatwo zamienić w apetyczne i satysfakcjonujące dania. Uwzględnianie żywności przetworzonej lub bardzo kalorycznej nie jest zagrażające, jeżeli dopuścimy takie posiłki tylko raz na jakiś czas - podczas imprezy, spotkania z przyjaciółmi, lub innej, wyjątkowej okazji.
Reasumując: czy w tłusty czwartek można zjeść pączka bez wyrzutów sumienia?
Tak, jeżeli pączki, ciasta i słodycze nie są dla ciebie codziennością. Osoby, które są aktywne fizycznie, jedzą dużo warzyw i owoców mogą śmiało pozwolić sobie na pączka, czy zjedzenie dużego kawałka ciasta podczas wizyty u babci.
............
Źródła:
[1] The science behind Cheat Days: How you can actually LOSE weight with a scheduled junk food binge, https://www.dailymail.co.uk/health/article-12215219/The-science-Cheat-Days-actually-LOSE-weight-scheduled-junk-food-binge.html, dostęp online: 02.01.2024.
[2] Kelesidis T, Kelesidis I, Chou S, Mantzoros CS. Narrative review: the role of leptin in human physiology: emerging clinical applications. Ann Intern Med. 2010 Jan 19;152(2):93-100. doi: 10.7326/0003-4819-152-2-201001190-00008. PMID: 20083828; PMCID: PMC2829242.
[3] Peos JJ, Norton LE, Helms ER, Galpin AJ, Fournier P. Intermittent Dieting: Theoretical Considerations for the Athlete. Sports (Basel). 2019 Jan 16;7(1):22. doi: 10.3390/sports7010022. PMID: 30654501; PMCID: PMC6359485.
[4] Byrne, N., Sainsbury, A., King, N. et al. Intermittent energy restriction improves weight loss efficiency in obese men: the MATADOR study. Int J Obes 42, 129–138 (2018). https://doi.org/10.1038/ijo.2017.206.
[5] The benefits of behaving badly on occasion: Successful regulation by planned hedonic deviations, https://doi.org/10.1016/j.jcps.2015.05.001, dostęp online: 02.01.2024.
[6] Metabolic studies in human obesity during overnutrition and undernutrition: Thermogenic and hormonal responses to norepinephrine, https://doi.org/10.1016/0026-0495(86)90119-8, dostęp online: 02.01.2024.
[7] Dirlewanger, M., Vetta, V., Guenat, E. et al. Effects of short-term carbohydrate or fat overfeeding on energy expenditure and plasma leptin concentrations in healthy female subjects. Int J Obes 24, 1413–1418 (2000). https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0801395.
[8] Are diet ‘cheat days’ ever a good idea?, https://www.bbc.co.uk/food/articles/cheat_days, dostęp online: 02.01.2024.